Brontekst bekijken van Inleiding architectuur bij de Rijksdienst

{{Publicatie
|Status publicatie=Publicatie}}
==Definitie architectuur==

'IT architecture is a series of principles, guidelines or rules used by an enterprise to direct the process of acquiring, building, modifying and interfacing IT resources throughout the enterprise. These resources can include equipment, software, communications, development methodologies, modelling tools and organizational structures'.

<sub>bron: Gartner</sub>

Architectuur is dus bedoeld als richtinggevend en sturend instrument. Door in samenhang de huidige situatie en de toekomstige situatie in beeld te brengen en samen de spelregels voor de verandering te bepalen.
Architectuur is het navigatiesysteem van een organisatie. Om de organisatie gecontroleerd te bewegen in de afgesproken richting en onderweg niet te verdwalen. Door het realiseren van projecten, die stukje bij beetje het toekomstbeeld in kleuren.


==Soorten architecturen==
[[Bestand:Noraraamwerk.png|rechts|thumb|350px|Het NORA architectuurraamwerk.|alt=NORA architectuurraamwerk, uitleg in de tekst naast de afbeelding]]
In de EAR wordt uitgegaan van drie soorten architecturen, die allemaal deel uitmaken van een Enterprise Architectuur.

<strong>Business- of bedrijfsarchitectuur</strong>. Hiermee begint iedere architectuur, deze bevat de business doelstellingen, strategie en uitwerking processen, functies en rollen.

<strong>Informatie architectuur</strong>. Hierin wordt de informatiestrategie en de uitwerking naar concrete projecten op basis van business doelen en ontwikkelingen tot stand gebracht, bijvoorbeeld data-architectuur, applicatie-architectuur.

<strong>Technische architectuur</strong> Architectuur die weergeeft wat nodig is om de informatievoorziening te laten werken zoals deze is beschreven in de informatie-architectuur, bijvoorbeeld hardware en netwerk specificaties, overzicht van technische componenten en hun relatie met informatiesystemen.


Hiermee wordt aangesloten op de onderverdeling die de Nederlandse Overheid Referentiearchitectuur (NORA) hanteert. Het NORA-raamwerk, ook bekend als het negenvlaks-model, wordt gebruikt als raamwerk voor het rangschikken en geordend presenteren van principes, standaarden, bouwstenen en afspraken. Het raamwerk, zoals dat hiernaast is afgebeeld, bestaat uit de drie (horizontaal weergegeven) eerdergenoemde architectuurlagen (bedrijfsarchitectuur, informatie-architectuur en technische architectuur) en drie kolommen die respectievelijk beschrijven wie, wat op welke wijze (hoe) doet. Lagen en kolommen overlappen elkaar, daardoor ontstaan er negen vlakken. Van links naar rechts zijn de vlakken op het niveau van de businessarchitectuur organisatie,  producten en diensten en processen. Op het niveau van de informatiearchitectuur zijn deze vlakken, medewerkers en applicaties, berichten en gegevens en informatie-uitwisseling en op het niveau van de technische architectuur zijn deze vlakken, technische componenten, gegevensopslag en netwerken. Het negenvlaks-model wordt aangevuld met twee aparte vlakken voor informatiebeveiliging en beheer, die alle lagen en kolommen overstijgen.

==Van grof naar fijn==
[[Bestand:ArchitectuurGrofnaarFijn.png|rechts|thumb|350px|Van Enterprise Architectuur naar Project Architectuur|alt=De figuur laat zien hoe vanuit strategische ambities via bedrijfsfuncties en diverse architecturen naar project(start)architecturen. De figuur wordt naast de tekst uitgelegd.]]
De afbeelding rechts verbeeldt de EAR als een gebouw. De nok van het pand is de NORA (Nederlandse Overheid Referentie Architectuur), een belangrijke basis voor de EAR met overheidsbrede normen en richtlijnen. De schoorsteen van het pand stelt de rijksbrede visie en strategie op de bedrijfsvoering van het Rijk voor, bestaande uit het Programma Vernieuwing Rijksdienst (VRD), het uitvoeringsprogramma Compacte Rijksdienst (CRD) en de Hervormingsagenda. Uit de rijksbrede visie op bedrijfsvoering is de informatiseringsstrategie van het Rijk afgeleid. De informatiseringsstrategie completeert daarmee het dak van het pand.

Onder het dak bevindt zich de architectuur van het Rijk. Deze is gelaagd opgebouwd, van grof naar fijn en onderverdeeld naar de functionele domeinen rijksbreed, besturingsfuncties, primaire functies, onafhankelijke functies en ondersteunende functies. De gelaagde architectuur bestaat uit:
* <strong>Referentie Architectuur</strong> met richtinggevende afspraken voor organisaties om doelen te realiseren alsmede afspraken over meerdere organisaties heen met het doel de samenwerking (bijvoorbeeld in een keten) mogelijk te maken en te bevorderen.
* <strong>Enterprise Architectuur</strong> met de kaders voor alle domein- of aspect-architecturen die gelden voor de gehele organisatie.
* <strong>Domeinarchitectuur</strong> ook wel genoemd aspect-architectuur is gericht op bepaalde onderdelen, bijvoorbeeld een bedrijfsfunctie of hoofdproces van een organisatie.
* <strong>Doelarchitecturen</strong>, schetsen van een bepaald onderwerp het eindbeeld, de huidige situatie en de weg om van de huidige naar de gewenste situatie te komen. De rijksdienst stelde de afgelopen jaren een aantal doelarchitecturen vast.
* <strong>Sectorale- of ketenarchitecturen</strong> beschrijven organisatieoverstijgende principes, kaders en uitgangspunten, van toepassing voor bepaalde sectoren (bijv. zorg, werk en inkomen, etc.) of ketens (bijv. strafrechtketen).

Vanuit het pand starten programma's en projecten gericht op verbetering van de informatievoorziening. Hiervoor zijn per project de volgende architecturen voorzien:
* <strong>ProjectStartArchitectuur (PSA</strong>: een set van kaders en richtlijnen (spelregels) – afkomstig uit de Enterprise Architectuur en Domein Architectuur - die voorafgaand aan de uitvoering van een project wordt opgesteld. In de PSA worden deze kaders en richtlijn vertaald/geconcretiseerd voor het specifieke project.
* <strong>Projectarchitectuur</strong>: architectuur die tijdens de uitvoering van het project tot stand gebracht wordt, bijvoorbeeld ontwerpen (ook wel solution architectuur).


==Architectuurstandaarden Rijksdienst: TOGAF en Archimate==
[[bestand:Togaf.png|rechts|300px|thumb|TOGAF ADM-cyclus|alt=de fasen van de ADM cyclus, de architectuurontwikkelmethode volgens TOGAF. De figuur is in de tekst omsschreven.]]
[http://pubs.opengroup.org/architecture/togaf9-doc/arch/ The Open Group Architecture Framework] (afkorting TOGAF) is een methode voor het ontwikkelen en beheren van de enterprise-architectuur. TOGAF is een open standaard. TOGAF bevat een verzameling aan technieken en best-practices. Centraal in de methode staat de Architecture Development Method (ADM), waarvan hiernaast een afbeelding is opgenomen. Deze beschrijft de verschillende fasen van ontwikkeling en beheer van de enterprise-architectuur:
* A: Architecture Vision;
* B: Business Architecture;
* C: Information Systems Architecture;
* D: Technology Architectures;
* E: Opportunities and Solutions;
* F: Migration Planning;
* G: Implementation Governance;
* H: Architecture Change Management.


[http://www.opengroup.org/subjectareas/enterprise/archimate ArchiMate] is een open en onafhankelijke beschrijvingstaal voor enterprise-architecturen. De taal wordt ondersteund door diverse modelleer hulpmiddelen voor IT-architectuur van verschillende leveranciers. De taal is gebaseerd op IEEE-standaard 1471. Sinds 2008 wordt ArchiMate als open standaard ondersteund en beheerd door The Open Group.