Heeft u vragen en/of opmerkingen over deze pagina, mailto:postbusear@rijksoverheid.nl


De EAR wordt opgevolgd door de RORA (RijksOverheid Referentie Architectuur), hier vindt u meer informatie over de RORA.

Algemene principes en uitgangspunten: verschil tussen versies

Regel 25: Regel 25:
  
 
==EAR Afgeleide principes==
 
==EAR Afgeleide principes==
EAR Afgeleide principes zijn principes die de vertrekpunten en basisprincipes van de EAR nader verdiepen en concretiseren. De afgeleide principes onderscheiden zich naar principes van algemene aard en principes van meer specifieke aard. De algemene afgeleide principes zijn van toepassing op twee of meer informatiseringsdomeinen. De specifieke afgeleide principes zijn van toepassing op precies één informatiseringsdomein.
+
EAR Afgeleide principes zijn principes die de vertrekpunten en basisprincipes van de EAR nader verdiepen en concretiseren voor de inrichting van de informatievoorziening van de Rijksdienst. De afgeleide principes onderscheiden zich naar principes van algemene aard en principes van meer specifieke aard. De algemene afgeleide principes zijn van toepassing voor alle informatiseringsdomeinen. De specifieke afgeleide principes zijn van toepassing voor één of meerdere informatiseringsdomeinen.
  
 
===Algemene EAR-principes===
 
===Algemene EAR-principes===
Regel 34: Regel 34:
 
{| class="table overzichtstabel"
 
{| class="table overzichtstabel"
 
     |-
 
     |-
     !class="tweebreed" | Algemene EAR-principes, voormalig MARIJ 1.0
+
     !class="tweebreed" | Algemene EAR-principes, voormalig MARIJ 2.0
 
     !class="tweebreed" | Overige algemene EAR-principes
 
     !class="tweebreed" | Overige algemene EAR-principes
 
     |-
 
     |-
Regel 81: Regel 81:
 
     |-
 
     |-
 
   !class="tweebreed" |Cloud
 
   !class="tweebreed" |Cloud
   !class="tweebreed" |Overige diensten
+
   !class="tweebreed" |Sourcing
 
     |-
 
     |-
 
   |class="tweebreed"|
 
   |class="tweebreed"|
 
     {{#ask: [[Categorie:EAR Afgeleide principes]] [[ID::!~EAR*]] [[Informatiseringsdomein::Cloud]] |format=ul |?Externe informatie = |format=ul |template=ToonStandaardInCel|link=none|limit=500 }}
 
     {{#ask: [[Categorie:EAR Afgeleide principes]] [[ID::!~EAR*]] [[Informatiseringsdomein::Cloud]] |format=ul |?Externe informatie = |format=ul |template=ToonStandaardInCel|link=none|limit=500 }}
 +
  |class="tweebreed"|
 +
    {{#ask: [[Categorie:EAR Afgeleide principes]] [[ID::!~EAR*]] [[Informatiseringsdomein::Sourcing]] |?Externe informatie =  |format=ul |template=ToonStandaardInCel|link=none|limit=500 }}
 +
    |-
 +
  !class="tweebreed" |Overig
 +
  !class="tweebreed" |
 +
    |-
 
   |class="tweebreed"|
 
   |class="tweebreed"|
 
     {{#ask: [[Categorie:EAR Afgeleide principes]] [[ID::!~EAR*]] [[Informatiseringsdomein::Overig]] |?Externe informatie =  |format=ul |template=ToonStandaardInCel|link=none|limit=500 }}
 
     {{#ask: [[Categorie:EAR Afgeleide principes]] [[ID::!~EAR*]] [[Informatiseringsdomein::Overig]] |?Externe informatie =  |format=ul |template=ToonStandaardInCel|link=none|limit=500 }}
 +
  |class="tweebreed"|
 
|}
 
|}
  
 
==NORA principes==
 
==NORA principes==
 +
De NORA principes worden door middel van een verbindingsfunctie overgenomen uit de [http://www.noraonline.nl NORA-wiki]. Met deze constructie geeft de EAR invulling aan het principe van enkelvoudige registratie en meervoudig gebruik van informatie. De NORA principes worden inhoudelijk niet in deze wiki onderhouden. Wel wordt aanvullende informatie opgenomen over:
 +
*de mate waarin de EAR compliant is met het betreffende NORA principe
 +
*de relaties die het betreffende NORA principe heeft met EAR elementen.
 +
 +
Onderstaande tabel toont het overzicht van de NORA principes.
 +
 
{| class="table overzichtstabel"
 
{| class="table overzichtstabel"
 
     |-
 
     |-

Versie van 24 jul 2014 02:07

Inleiding

Principes vormen een belangrijke component van de EAR. Het zijn fundamentele regels en richtlijnen die de wijze waarop de Rijksdienst haar missie vervult, beschrijven en ondersteunen. Principes zijn richtinggevend voor het nemen van besluiten en/of uitgangspunt voor acties. Bij de EAR gaat het om principes over de architectuur van het onderwerp, i.c. de Rijksdienst. MARIJ 1.0, de voorloper van deze EAR, maakte onderscheid in vertrekpunten, besturingsprincipes, investeringsprincipes en architectuurprincipes. De EAR in de huidige vorm benoemt EAR Basisprincipes en EAR Afgeleide principes.

Het strategische karakter van de EAR basisprincipes komt het meest overeen met de besturingsprincipes, de investeringsprincipes en de vertrekpunten zoals beschreven in MARIJ 1.0. De architectuurprincipes van MARIJ 1.0 komen terug bij de EAR Afgeleide principes.

Naast het strategisch kader van de Rijksdienst, zijn er ook algemene referentiekaders waaraan de EAR geheel of gedeeltelijk moet kunnen conformeren. Het betreft in ieder geval de algemene principes met betrekking tot interoperabiliteit (vermogen om diensten en informatie uit te wisselen tussen organisaties) zoals opgenomen in:

EAR Basisprincipes

EAR Basisprincipes beschrijven de strategisch gewenste kenmerken van:

  1. de primaire en ondersteunende bedrijfsvoering van het Rijk,
  2. en de dienstverlening van het Rijk vanuit het perspectief van de afnemer.

Basisprincipes doen geen uitspraken over de wijze waarop deze kenmerken te realiseren. De basisprincipes vormen hiermee een strategisch kader voor de verdere ontwikkeling van de EAR.

Bestuurlijke afspraken

De MARIJ 1.0 (PDF, 2,4 MB) kent zeven besturingsprincipes, die direct zijn afgeleid van de strategie en beleidsdoelstellingen van de Rijksdienst. Deze principes gaven destijds de strategische en bestuurlijke belangen van Rijksdienst goed weer. En nog steeds zijn ze bepalend voor de (inrichting van de) organisatie en het functioneren van de Rijksdienst. Wel ontstond door voortschrijdende inzichten met betrekking tot ontwikkelingen rond Compacte Rijksdienst (CRD), I-Strategie en de Hervormingsagenda de noodzaak tot herformulering van de zeven besturingsprincipes. De iAtlas beschrijft daarom een top tien van aangepaste bestuurlijke afspraken. Deze Afspraken top-10 geeft een goed beeld van wat de Rijksdienst momenteel als bepalend ziet.

Investeringsprincipes

In MARIJ 1.0 zijn ook Investeringsprincipes opgenomen. Deze principes worden binnen de Rijksdienst gehanteerd en in het Handboek Portfoliomanagement wordt daar ook aan gerefereerd. Het rapport van de Algemene Rekenkamer 'Lessen uit ICT-projecten bij de overheid' leidde tot moties vanuit de Tweede Kamer die het toenmalige kabinet aanleiding gaven voor nieuwe maatregelen om ICT beter te beheersen. Die kwamen niet helemaal uit de lucht vallen. Sinds 2006 werd er binnen het Rijk al gewerkt aan verbetering van de beheersing van ICT-projecten. Zo werden in dat jaar de Gouden regels voor opdrachtgeverschap gepubliceerd, als product van het Netwerk betere projecten. En ten slotte werd het Rijks ICT-dashboard vormgegeven naar Amerikaans voorbeeld. Alle maatregelen zijn opgenomen in besluiten van de Ministerraad die in brieven aan de Tweede Kamer zijn opgenomen en besluiten van de ICCIO. Het Handboek Portfoliomanagement maakt die besluiten toegankelijk, zodat de ministeries deze kunnen toepassen bij hun eigen ICT-beleid.

EAR Afgeleide principes

EAR Afgeleide principes zijn principes die de vertrekpunten en basisprincipes van de EAR nader verdiepen en concretiseren voor de inrichting van de informatievoorziening van de Rijksdienst. De afgeleide principes onderscheiden zich naar principes van algemene aard en principes van meer specifieke aard. De algemene afgeleide principes zijn van toepassing voor alle informatiseringsdomeinen. De specifieke afgeleide principes zijn van toepassing voor één of meerdere informatiseringsdomeinen.

Algemene EAR-principes

Voortbouwend op de strategie en beleidsdoelstellingen van de Rijksdienst, zijn in het verlengde van besturingsprincipes en de investeringsprincipes in MARIJ 1.0 vier vertrekpunten en 75 afgeleide principes onderscheiden. De 75 principes zijn in MARIJ 2.0, deel III Bijlagen, pag. 78 en volgende, teruggebracht naar 21 principes onderverdeeld naar de bedrijfs, informatie- en technische architectuur. De EAR neemt deze 21 principes vooralsnog over als EAR-principes. Naar aanleiding van ontwikkelingen en voortschrijdende inzichten worden deze principes het komende half jaar kritisch beschouwd en waar nodig anders geformuleerd.

Onderstaande overzichtstabel toont in de eerste kolom de algemene principes zoals overgenomen uit MARIJ 1.0 en in de tweede kolom de overige principes met een algemeen karakter.

Algemene EAR-principes, voormalig MARIJ 2.0 Overige algemene EAR-principes
  1. EAR: Onderscheiden door expertise
  2. EAR: Waarborgen verantwoording taakuitvoering
  3. EAR: Efficiencyperspectief bij interne diensten
  4. EAR: Beschikbaarheid dienstverlening
  5. EAR: Signaleren en bestrijden discontinuiteit
  6. EAR: Hergebruik bouwstenen
  7. EAR: Bevordering uitwisselbaarheid
  8. EAR: Persoonlijke werkruimte
  9. EAR: Erkende identificatiemiddelen
  10. EAR: Rijksbrede authenticatiemiddelen
  11. EAR: Toegangsbeleid
  12. EAR: Sterkte van authenticatie
  13. EAR: Gemeenschappelijk begrippenkader Rijksdienst
  14. EAR: Toepassingsprofiel Metadata
  15. EAR: Adequaat beheer informatiehuishouding
  16. EAR: Toegankelijkheid openbare informatie
  17. EAR: Webservice georienteerde architectuur
  18. EAR: Basis- en Rijksinfrastructuur
  19. EAR: Dynamische processen los van stabiele gegevens
  20. EAR: Persoonlijke werkplek
  21. EAR: Ontkoppeling authenticatie van autorisatie

Specifieke EAR-principes

Specifieke EAR principes hebben betrekking op één informatiseringsdomein. Doorgaans betreft het principes die ontstaan bij doorontwikkeling naar specifieke doel- en/of oplossingsarchitecturen. De onderstaande overzichtstabel benoemt de kaders, uitgangspunten, normen, richtlijnen en principes zoals ze in de diverse doelarchitecturen van de afgelopen twee jaren zijn opgenomen. Ze zijn afgeleid van wat in CRD, informatiestrategie en hervormingsagenda aan beleid is uitgezet.

Applicatiediensten Documentdiensten
Gegevensdiensten Toegangsdiensten
Werkplekdiensten Connectdiensten
Datacenterdiensten Informatiebeveiliging
Cloud Sourcing
Overig

NORA principes

De NORA principes worden door middel van een verbindingsfunctie overgenomen uit de NORA-wiki. Met deze constructie geeft de EAR invulling aan het principe van enkelvoudige registratie en meervoudig gebruik van informatie. De NORA principes worden inhoudelijk niet in deze wiki onderhouden. Wel wordt aanvullende informatie opgenomen over:

  • de mate waarin de EAR compliant is met het betreffende NORA principe
  • de relaties die het betreffende NORA principe heeft met EAR elementen.

Onderstaande tabel toont het overzicht van de NORA principes.

NORA Basisprincipes NORA Afgeleide principes
  1. Proactief (NORA)
  2. Vindbaar (NORA)
  3. Toegankelijk (NORA)
  4. Standaard (Basisprincipe) (NORA)
  5. Gebundeld (NORA)
  6. Transparant (NORA)
  7. Noodzakelijk (NORA)
  8. Vertrouwelijk (NORA)
  9. Betrouwbaar (NORA)
  10. Ontvankelijk (NORA)
  1. Diensten zijn herbruikbaar (NORA)
  2. Ontkoppelen met diensten (NORA)
  3. Diensten vullen elkaar aan (NORA)
  4. Positioneer de dienst (NORA)
  5. Nauwkeurige dienstbeschrijving (NORA)
  6. Gebruik standaard oplossingen (NORA)
  7. Gebruik de landelijke bouwstenen (NORA)
  8. Gebruik open standaarden (NORA)
  9. Voorkeurskanaal internet (NORA)
  10. Aanvullend kanaal (NORA)
  11. Gelijkwaardig resultaat ongeacht kanaal (NORA)
  12. Eenmalige uitvraag (NORA)
  13. Bronregistraties zijn leidend (NORA)
  14. Terugmelden aan bronhouder (NORA)
  15. Doelbinding (AP) (NORA)
  16. Identificatie informatie-objecten (NORA)
  17. Informatie-objecten systematisch beschreven (NORA)
  18. Ruimtelijke informatie via locatie (NORA)
  19. Perspectief afnemer (NORA)
  20. Persoonlijke benadering (NORA)
  21. Bundeling van diensten (NORA)
  22. No wrong door (NORA)
  23. Automatische dienstverlening (NORA)
  24. Proactief aanbieden (NORA)
  25. Transparante dienstverlening (NORA)
  26. Afnemer heeft inzage (NORA)
  27. Een verantwoordelijke organisatie (NORA)
  28. Afspraken vastgelegd (NORA)
  29. De dienstverlener voldoet aan de norm (NORA)
  30. Verantwoording dienstlevering mogelijk (NORA)
  31. PDCA-cyclus in besturing kwaliteit (NORA)
  32. Sturing kwaliteit op het hoogste niveau (NORA)
  33. Baseline kwaliteit diensten (NORA)
  34. Verantwoording besturing kwaliteit (NORA)
  35. Continuïteit van de dienst (NORA)
  36. Uitgangssituatie herstellen (NORA)
  37. Identificatie authenticatie en autorisatie (NORA)
  38. Informatiebeveiliging door zonering en filtering (NORA)
  39. Controle op juistheid volledigheid en tijdigheid (NORA)
  40. Uitwisseling berichten onweerlegbaar (NORA)

Ontwikkelingen (ToDo)

In de tweede helft van 2014 wordt tijd ingeruimd voor een grondige herijking van basis- en afgeleide principes zoals ze momenteel in de EAR zijn en/of worden opgenomen. De EAR-principes zijn ontleend aan MARIJ 1.0, de i-Atlas en aan diverse recent ontwikkelde doelarchitecturen n.a.v. i-Strategie en/of specifieke bedrijfsvraagstukken. De EAR ordent de principes zo goed mogelijk over de verschillende informatiseringsdomeinen. Gezien ontwikkelingen en voortschrijdende inzichten van de afgelopen jaren behoeven alle principes een kritische beschouwing:

  • Zijn ze nog actueel?
  • Behoeven ze aanpassing?
  • Dekken ze nog de lading voldoende?
  • Is de samenhang tussen basisprincipes en afgeleide principes voldoende duidelijk?

Dit zijn enkele vragen die in het traject 'Herijking EAR principes' het komende halfjaar geadresseerd gaan worden. Hiervoor wordt in samenspraak met EAR redactieteam en werkgroep EAR en project opgezet.

Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 24 jul 2014 om 02:07.